Dit artikel verscheen op 11 juni in het Financieele Dagblad
Software weggeven en toch geld verdienen? Dat kan. De Belastingdienst betaalt de rekening. Giften in natura aan een Algemeen Nut Beogende Instelling (Anbi) zijn fiscaal aftrekbaar, op basis van de ‘waarde in het economische verkeer’. Dat gaat goed zolang die waarde de productiewaarde benadert. Maar de kopieerkosten van software – en van veel medicijnen – zijn nagenoeg nihil. Dat leidt tot een merkwaardige situatie: zo’n schenking levert geld op.
Stel, ik ben een softwarefabrikant. Iedereen gebruikt mijn software, omdat iedereen mijn software gebruikt – dat noemen we de hoofdregel.
Mijn software is eigenlijk te duur voor de non-profitsector. Mijn marktwaarde, het bedrag dat ik in de sector kan verdienen, is er klein.
Mijn marktaandeel is hoger, want sommige organisaties gebruiken mijn software illegaal. Maar die overtreders zijn daar zelf ook niet gelukkig mee en ze kijken allemaal geïnteresseerd naar vrije, niet-fabrikantgebonden software – ‘open-source’. Dat vind ik niet prettig, want dat zou anderen wel eens op datzelfde idee kunnen brengen en dat brengt de hoofdregel in gevaar. Kortom, ik heb financieel niets te verliezen en in (behoud van) marktaandeel veel te winnen.
Voor een rekenvoorbeeld kiezen we vijftig Anbi’s. Die schenk ik allemaal twintig stuks softwarelicenties ter waarde van duizend euro. De Anbi’s hebben de software zelf daarmee nog niet in huis. Die verkoop ik ze op dvd voor € 30. Zie hier een overzicht van de hiermee gemoeide uitgaven en inkomsten.
Uitgaven:
- vijftig dvd’s;
- vijftig papieren certificaten – ongeveer € 20.
Inkomsten:
- Vijftig maal € 30 voor de dvd: € 1500;
- € 1 mln (vijftig Anbi’s, maal twintig licenties, maal € 1000) belastingaftrek; uitgaande van het huidige tarief levert dat netto ongeveer € 240.000 op.
- Public relations: ik geef aan goede doelen.
- De hoofdregel wordt bevestigd, zelfs bij organisaties die dat niet kunnen betalen!
Er zitten trouwens nog wat adders onder het gras ook:
- bij mijn gift doe ik een contract waarin ik aangeef dat de licenties niet verhandeld mogen worden. Zo vernietigt de waarde van de schenking zichzelf;
- en die belastingaftrek is maar bijzaak. Veel belangrijker is dat ik op deze manier mijn markt afscherm en voorkom dat de concurrent voet aan de grond krijgt. (Trouwens, daarom geef ik mijn software ook weg aan het onderwijs – daarover een andere keer). Prijsdumping wordt op basis van productiekosten berekend, dus de Mededingingswet doet niet ter zake.
De remedie? Voor de korte termijn zou het goed zijn als de verhandelbaarheid van licenties meegenomen wordt bij de beoordeling van de waarde van een schenking. Dat levert de schatkist waarschijnlijk enkele miljoenen op. Voor de lange termijn moet er maar eens nagedacht worden over de ‘waarde in het economisch verkeer’ van door auteurs- of patentrecht gemonopoliseerde goederen.
Valentijn Sessink is directeur van open-source-softwarebedrijf Open Office.